धातु: किम् इति ?
धातुरूपं किमस्ति इति ज्ञातुं पूर्वम् का धातु: इति एतत् ज्ञायेत् । धातुविषये महर्षिपाणिनि: अष्टाध्यायीग्रन्थे वदति - भूवादयोधातव: । भू, एध आदीनां (क्रियावाचीवर्णसमुदायानां) धातुसंज्ञा भवति । धातुभि: सह तिड. आदिप्रत्यया: युञ्ज्यन्ते । एते तिड. प्रत्यया: अधोक्ता: सन्ति ।
परस्मैपदिधातूनां कृते -
एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम्
प्रथमपुरुष: तिप्, तस्, झि,
मध्यमपुरुष: सिप् थस् थ
उत्तमपुरुष: मिप् वस् मस्
आत्मनेपदिधातूनां कृते -
एकवचनम् द्विवचनम् बहुवचनम्
प्रथमपुरुष: त, अताम्, झ
मध्यमपुरुष: थास्, आथाम्, ध्वम्
उत्तमपुरुष: इट्, वहि, महिड्.
एतै: सहयोगै: सर्वेषु कालेषु (लकारेषु) सर्वेषु पुरुषेसु, सर्वेषु वचनेषु च धातुरूपाणि निर्माप्यते ।